Czym jest mediacja?

Mediacja to alternatywny sposób rozwiązywania sporów, który zyskuje coraz większą popularność – zarówno w sprawach cywilnych, rodzinnych, jak i gospodarczych. Stanowi formę dialogu pomiędzy stronami konfliktu, prowadzoną przy udziale bezstronnej osoby trzeciej – mediatora. To proces dobrowolny, oparty na wzajemnym szacunku i otwartości, którego celem nie jest rozstrzygnięcie „kto ma rację”, lecz wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego dla obu stron.

Dzięki mediacji uczestnicy sporu mogą uniknąć długiego, stresującego i kosztownego postępowania sądowego. Co więcej, porozumienie osiągnięte w jej ramach często okazuje się trwalsze i bardziej akceptowalne niż rozstrzygnięcie narzucone przez sąd – ponieważ to strony same decydują o jego kształcie. Ugoda zawarta przed mediatorem może być następnie zatwierdzona przez sąd i uzyskać moc prawną wyroku, co dodatkowo wzmacnia jej skutki.

Mediacja sprzyja odbudowie zaufania i utrzymaniu relacji – co jest szczególnie ważne w sprawach rodzinnych czy partnerskich, ale również coraz częściej doceniane w relacjach biznesowych. W przeciwieństwie do procesu sądowego, który skupia się na przeszłości i odpowiedzialności, mediacja koncentruje się na przyszłości i rozwiązaniach.

Pojawia się jednak pytanie: kto może prowadzić mediację w Polsce? Czy wystarczy dobra wola i kompetencje miękkie, czy potrzebne są konkretne kwalifikacje prawne? 

Kto może prowadzić mediacje w Polsce?

Mediacje cywilne

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, mediację może prowadzić każda osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta w pełni z praw publicznych oraz nie jest czynnym sędzią (wyjątek dotyczy wyłącznie sędziów w stanie spoczynku).

Nie jest wymagane posiadanie wykształcenia prawniczego. Kluczowe są jednak wiedza z zakresu mediacji oraz umiejętności interpersonalne – mediator powinien rozumieć istotę konfliktu i umieć prowadzić rozmowy z poszanowaniem interesów obu stron.

Stały mediator sądowy

Aby zostać wpisanym na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego, kandydat musi spełniać bardziej rygorystyczne wymogi:

• mieć ukończone 26 lat,
• znać język polski w mowie i piśmie,
• korzystać z pełni praw publicznych i mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie być karanym za przestępstwo umyślne lub skarbowe,
• posiadać wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji,
• złożyć stosowne oświadczenia i dokumenty potwierdzające spełnienie powyższych warunków.

Wpis na listę stałych mediatorów jest fakultatywny, ale przydaje się w sprawach, w których mediacja jest kierowana przez sąd – np. w postępowaniach rodzinnych, rozwodowych czy spadkowych.

Inne formy mediacji

Strony sporu mogą samodzielnie wybrać mediatora, również spoza oficjalnych list. Ważne, aby był to mediator spełniający podstawowe wymogi formalne i cieszący się zaufaniem obu stron. Listy mediatorów – oprócz sądów – mogą prowadzić także organizacje pozarządowe, stowarzyszenia zawodowe, izby gospodarcze oraz uczelnie wyższe w ramach działalności ustawowej.

Wyjątki i ograniczenia

Ustawodawca przewidział także pewne ograniczenia. Czynni sędziowie nie mogą być mediatorami – dotyczy to wszystkich osób wykonujących zawód sędziego, bez względu na to, czy mediacja dotyczy postępowania cywilnego, rodzinnego czy gospodarczego. Wyjątek stanowią jedynie sędziowie w stanie spoczynku, którzy – po przejściu na emeryturę – mogą prowadzić mediacje, jeśli spełniają inne wymogi formalne.

Ta zasada została jednoznacznie uregulowana w art. 183² § 2 Kodeksu postępowania cywilnego oraz potwierdzona w orzecznictwie i komunikatach prezesów sądów okręgowych.

Zastanawiasz się, czy mediacja to właściwe rozwiązanie w Twojej sprawie?

A może chcesz lepiej zrozumieć, kto może prowadzić mediacje i jak wybrać odpowiednią osobę do jej poprowadzenia? Mediacja to coraz częściej wybierana metoda rozwiązywania sporów – nie tylko w sprawach rodzinnych, ale również cywilnych i gospodarczych. Jej atutem jest szybkość, poufność i elastyczność – a także możliwość osiągnięcia porozumienia bez udziału sądu.

Warto wiedzieć, że mediacje prowadzą nie tylko zawodowi mediatorzy, ale również adwokaci, radcowie prawni czy osoby z doświadczeniem w konkretnej dziedzinie prawa. To często profesjonaliści z wieloletnią praktyką, którzy potrafią zrozumieć specyfikę sprawy i poprowadzić rozmowy w sposób konstruktywny.

Jeśli szukasz mediatora, warto rozpocząć od lokalnych źródeł. Dobrym sposobem jest wpisanie w wyszukiwarkę fraz takich jak:

„mediacja Poznań”, „mediator Oborniki”, „mediacje Wielkopolska” – dzięki temu łatwiej dotrzesz do specjalistów działających w Twojej okolicy. Wiele kancelarii prawnych oferuje również usługi mediacyjne, dlatego warto sprawdzić, czy Twój adwokat lub radca prawny nie prowadzi również mediacji. Możesz też wpisać bezpośrednio nazwę zawodu i miejscowość, np.:

„adwokat Poznań mediacja”, „adwokat Oborniki mediacje”, „prawnik mediacja Wielkopolska” – i zweryfikować, czy dana osoba świadczy usługi w zakresie alternatywnego rozwiązywania sporów.

Pamiętaj – wybór mediatora to nie tylko kwestia lokalizacji, ale również zaufania, doświadczenia i stylu pracy. Dlatego zawsze warto sprawdzić opinie, specjalizacje oraz doświadczenie zawodowe wybranej osoby.