Kto może prowadzić mediacje?

Mediacja to alternatywny sposób rozwiązywania sporów, który zyskuje coraz większą popularność – zarówno w sprawach cywilnych, rodzinnych, jak i gospodarczych. Stanowi formę dialogu pomiędzy stronami konfliktu, prowadzoną przy udziale bezstronnej osoby trzeciej – mediatora. To proces dobrowolny, oparty na wzajemnym szacunku i otwartości, którego celem nie jest rozstrzygnięcie „kto ma rację”, lecz wypracowanie rozwiązania satysfakcjonującego dla obu stron.

Dzięki mediacji uczestnicy sporu mogą uniknąć długiego, stresującego i kosztownego postępowania sądowego. Co więcej, porozumienie osiągnięte w jej ramach często okazuje się trwalsze i bardziej akceptowalne niż rozstrzygnięcie narzucone przez sąd – ponieważ to strony same decydują o jego kształcie. Ugoda zawarta przed mediatorem może być następnie zatwierdzona przez sąd i uzyskać moc prawną wyroku, co dodatkowo wzmacnia jej skutki.

Mediacja sprzyja odbudowie zaufania i utrzymaniu relacji – co jest szczególnie ważne w sprawach rodzinnych czy partnerskich, ale również coraz częściej doceniane w relacjach biznesowych. W przeciwieństwie do procesu sądowego, który skupia się na przeszłości i odpowiedzialności, mediacja koncentruje się na przyszłości i rozwiązaniach.

Pojawia się jednak pytanie: kto może prowadzić mediację w Polsce? Czy wystarczy dobra wola i kompetencje miękkie, czy potrzebne są konkretne kwalifikacje prawne? 

Kto może prowadzić mediacje w Polsce?

Mediacje cywilne

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, mediację może prowadzić każda osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, korzysta w pełni z praw publicznych oraz nie jest czynnym sędzią (wyjątek dotyczy wyłącznie sędziów w stanie spoczynku).

Nie jest wymagane posiadanie wykształcenia prawniczego. Kluczowe są jednak wiedza z zakresu mediacji oraz umiejętności interpersonalne – mediator powinien rozumieć istotę konfliktu i umieć prowadzić rozmowy z poszanowaniem interesów obu stron.

Stały mediator sądowy

Aby zostać wpisanym na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego, kandydat musi spełniać bardziej rygorystyczne wymogi:

• mieć ukończone 26 lat,
• znać język polski w mowie i piśmie,
• korzystać z pełni praw publicznych i mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie być karanym za przestępstwo umyślne lub skarbowe,
• posiadać wiedzę i umiejętności w zakresie prowadzenia mediacji,
• złożyć stosowne oświadczenia i dokumenty potwierdzające spełnienie powyższych warunków.

Wpis na listę stałych mediatorów jest fakultatywny, ale przydaje się w sprawach, w których mediacja jest kierowana przez sąd – np. w postępowaniach rodzinnych, rozwodowych czy spadkowych.

Inne formy mediacji

Strony sporu mogą samodzielnie wybrać mediatora, również spoza oficjalnych list. Ważne, aby był to mediator spełniający podstawowe wymogi formalne i cieszący się zaufaniem obu stron. Listy mediatorów – oprócz sądów – mogą prowadzić także organizacje pozarządowe, stowarzyszenia zawodowe, izby gospodarcze oraz uczelnie wyższe w ramach działalności ustawowej.

Praktyka i rzeczywistość

W praktyce mediatorami zostają osoby posiadające naturalne predyspozycje do rozwiązywania konfliktów – psycholodzy, pedagodzy, prawnicy, socjolodzy, a także doświadczeni specjaliści z innych branż, w zależności od charakteru prowadzonych spraw. Szczególnie w sprawach rodzinnych kluczowa okazuje się nie tylko wiedza merytoryczna, ale też empatia i umiejętność deeskalacji emocji. W mediacjach gospodarczych zaś – zrozumienie realiów biznesowych, prawa cywilnego i sztuki negocjacji.

Wyjątki i ograniczenia

Ustawodawca przewidział także pewne ograniczenia. Czynni sędziowie nie mogą być mediatorami – dotyczy to wszystkich osób wykonujących zawód sędziego, bez względu na to, czy mediacja dotyczy postępowania cywilnego, rodzinnego czy gospodarczego. Wyjątek stanowią jedynie sędziowie w stanie spoczynku, którzy – po przejściu na emeryturę – mogą prowadzić mediacje, jeśli spełniają inne wymogi formalne.

Ta zasada została jednoznacznie uregulowana w art. 183² § 2 Kodeksu postępowania cywilnego oraz potwierdzona w orzecznictwie i komunikatach prezesów sądów okręgowych.

Mediacja to coraz częściej wybierany sposób rozwiązywania sporów, ponieważ pozwala uniknąć długotrwałego procesu sądowego i skupić się na znalezieniu rozwiązania korzystnego dla obu stron. Aby jednak mediacja miała realną wartość, dobrze jest skorzystać z pomocy specjalisty, który łączy kompetencje mediatora i prawnika. Dzięki temu oprócz budowania porozumienia i łagodzenia konfliktu, zapewnia on również prawidłowe przełożenie ustaleń na język prawa, tak aby były one skuteczne i wiążące. Jeżeli mieszkasz w Wielkopolsce i interesuje Cię mediacja mnp. w Obornikach, poszukaj osoby, która jest jednocześnie prawnikiem – najlepiej adwokatem – i posiada doświadczenie w prowadzeniu postępowań polubownych. Wpisując w wyszukiwarkę hasło „adwokat Oborniki”, znajdziesz specjalistę, który nie tylko zadba o profesjonalny przebieg mediacji, ale także dopilnuje, by jej wynik miał pełną moc prawną oraz chronił Twoje interesy w przyszłości.