Upadłość konsumencka to rozwiązanie dla osób fizycznych, które znalazły się w spirali zadłużenia i nie są w stanie samodzielnie spłacić swoich zobowiązań. Kluczowe pytanie, jakie pojawia się u dłużników, brzmi: kto spłaca długi po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej – sam dłużnik, syndyk czy może ktoś inny? Poniżej przedstawiamy pełny obraz tego, co dzieje się z zobowiązaniami w trakcie i po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Jak działa mechanizm spłaty długów w upadłości konsumenckiej?

Spłata zobowiązań przebiega w kilku etapach, a każdy z nich ma swoje znaczenie dla ostatecznego rozliczenia z wierzycielami.

1. Majątek dłużnika pod kontrolą syndyka

Od chwili ogłoszenia upadłości cały majątek dłużnika zostaje objęty tzw. masą upadłościową. To oznacza, że:

• zarząd nad majątkiem przejmuje syndyk, a dłużnik nie może nim swobodnie dysponować,
• składniki majątku, takie jak nieruchomości, samochody, sprzęt elektroniczny czy inne cenne ruchomości, mogą zostać sprzedane w celu spłaty zobowiązań,
• wyjątkiem są rzeczy niezbędne do codziennego życia, np. podstawowe meble, ubrania czy przedmioty codziennego użytku, które ustawowo wyłączone są z egzekucji,
• syndyk sporządza listę wierzycieli oraz dokumentację finansową dłużnika, a następnie czuwa nad prawidłowym przebiegiem całego procesu.

Dłużnik musi współpracować z syndykiem i zgłaszać mu wszelkie zmiany w sytuacji majątkowej, np. spadek czy darowiznę, które automatycznie powiększają masę upadłościową.

2. Plan spłaty ustalony przez sąd

Gdy majątek nie wystarcza na spłatę wszystkich wierzycieli, kolejnym krokiem jest plan spłaty wierzycieli, przygotowany przez syndyka i zatwierdzony przez sąd. Plan ten określa, w jaki sposób i przez jaki czas dłużnik będzie regulował swoje zobowiązania z bieżących dochodów.

Najważniejsze zasady:

• dłużnik przekazuje część dochodów (np. wynagrodzenia za pracę) na spłatę zadłużenia, przy czym zawsze pozostaje mu kwota minimalna potrzebna do życia,
• okres spłaty trwa zwykle do 36 miesięcy, a w sytuacjach, gdy sąd uzna, że dłużnik przyczynił się do swojego zadłużenia (np. poprzez rażącą nieodpowiedzialność), może zostać wydłużony nawet do 7 lat,
• wierzyciele są zaspokajani proporcjonalnie do wysokości swoich roszczeń – oznacza to, że każdy z nich otrzymuje odpowiednią część, zależną od wielkości długu.

Plan spłaty jest swego rodzaju „umową” między dłużnikiem a wierzycielami, której wykonanie otwiera drogę do całkowitego oddłużenia.

3. Umorzenie niespłaconych długów

Po wykonaniu planu spłaty sąd dokonuje oceny, czy dłużnik rzetelnie wywiązał się z obowiązków. Jeśli tak – umorzeniu ulega pozostała część długów, których nie udało się pokryć ani z majątku, ani z dochodów.

Warto jednak pamiętać:

• nie wszystkie zobowiązania podlegają umorzeniu – np. alimenty, grzywny sądowe, kary pieniężne czy odszkodowania wynikające z przestępstw zawsze pozostają do spłaty,
• sąd może odmówić umorzenia, jeśli stwierdzi, że dłużnik działał w złej wierze, zatajał majątek, unikał współpracy z syndykiem lub świadomie powiększał swoje zadłużenie tuż przed ogłoszeniem upadłości.

Konsekwencje finansowe dla dłużnika

• Utrata części majątku – nieruchomości, pojazdy czy inne wartościowe rzeczy mogą zostać sprzedane.
• Ograniczona zdolność kredytowa – wpis o upadłości widnieje w rejestrach (m.in. BIK) nawet 10 lat, co utrudnia zaciąganie kredytów.
• Zajęcie części wynagrodzenia – w ramach planu spłaty możliwe jest potrącanie z pensji, przy czym ustawowo gwarantowana jest minimalna kwota potrzebna do życia.
• Stała współpraca z syndykiem – dłużnik musi zgłaszać wszelkie zmiany w swojej sytuacji finansowej (np. spadek, darowizna).

Czy po upadłości konsumenckiej długi znikają całkowicie?

Tak – ale tylko pod pewnymi warunkami. Jeżeli dłużnik prawidłowo wykona plan spłaty i nie uchylał się od współpracy z syndykiem, sąd może umorzyć resztę zobowiązań. Dzięki temu dłużnik otrzymuje szansę na nowy start bez długów.

Podsumowanie

Upadłość konsumencka i długi – te dwa pojęcia wciąż budzą wiele pytań. Jak wygląda to naprawdę w praktyce? Zobowiązania dłużnika są regulowane przede wszystkim z jego majątku, a następnie – jeśli zajdzie taka potrzeba – z części bieżących dochodów, zgodnie z ustalonym planem spłaty. Po zakończeniu tego etapu sąd ocenia sytuację i może zdecydować o umorzeniu pozostałych długów. Odpowiadając więc na pytanie kto spłaca długi po upadłości konsumenckiej, należy wskazać, że w pierwszej kolejności środki pochodzą z majątku dłużnika, a następnie z jego dochodów, przy czym reszta może zostać umorzona decyzją sądu. W efekcie proces ten porządkuje relacje między dłużnikiem a wierzycielami i wyznacza jasne ramy dalszego postępowania finansowego.